Şəhər böyüklükdə kənd

Bakı. 2 miliondan çox  əhalisi olan bir  şəhər. Əslində şəhər böyüklükdə  kənd !  Niyə kənd ?  deyə   soruşa bilərsiz.  Bəlkə də heç soruşmazdınız. Bakıdakı vəziyyəti hamı görür. Yeni binalar tikilir,  köhnə binalar təmir olunur. Ən bahalı maşınlar alınır. Hətda  prototip maşınlar  belə sifariş verilir. Neft sağolsun. Neftdən gələn pul sağ olsun ! O  pulu yeyən məmur sağ olsun. O məmurun qohumları sağ olsun. Yaxşı neft  bu inkişafı verir bəs mədəniyyət  ? ?  İndi ağıllı baş istəyirəm ki oturub fikirləşsin. Fikirləşsin görək  daha nə istehsal edə bilərik ki, onun gəliri ciblərimizə yox beynimizə ruhumuza dolsun, mədəniyyətimizi inkişaf etdirsin.

Mədəniyyətin yaradıcısı və göstəricisi əsasən şəhərlər olur. Bizdə şəhər  mədəniyyəti varmı ? Var deyə düşünürsünüzsə özünüzü aldadırsınız !  Yoxdu heç olmayıb da. Bəziləri sovet dövründə şəhər mədəniyyəti var idi deyə  etiraz edə  bilər.  Elədir sə sübut edin. Hanı bu göstəricilər ? Biz evli və subay qadınlara, qızlara,  kişilərə və uşaqlara  necə  müraciət etməliyik onu dəqiqləşdirməmişik.  Sadə bir nümunədi. Mədəniyyət var  idisə  bu ətraf rayonlara da  təsir etməliydi. Edibmi  ?  kimlərə necə təsir edib ?

Hər gün metrodan istifadə edirəm. Min cür sifət görürəm. Bu min cür sifətin daşıyıcılarının hər  biri  min cür oyundan çıxır.  Məni qıcıqlandıran bir hadisə: “28 may” metrostansiyasında gözləyirdim. 17-20 yaş arası 4 gənc  mən dayandığım yerə tərfə gəlirdilər. Danışıqlarından görünürdü ki kefləri əladı. Yaxınlıqda qızlar da  dayanmışdı. Bu “qaqaşlar” qızların diqqətini çəkmək üçün başladılar şiləşdəyə. Elə bil 4  dost ictimai hama  giriblər. yüksək səslə oyun göstərir. qızlarıən ətrafına fırlanıb deyillər : “Ə bə qardash mənim biletimdə yazılıb bu qapıdan  girməlisən. Bax  gör  düzdü ?  o biri də  həmin oğlanın qolundan yapışıb qızların o biri tərıfinə keçib,”yox ee qardaş sən səhv görmüsən burdan minməlisən “.  Bax beləcə qatar  gələnə kimi qızların həm də ətrafdakıların zəhləsini tökdülər.

Bu cür  hadisələri hər gün görürük. İndi deyə bilərsiz  ki bu uşaqlar tərbiyəsizdir  ? ?  Hardasa  haqlısınız ama  sizinlə mübahisə də etmək olar. Əgər  bu cür insanları öz kəndlərində və ya yaşadıqları yerlərdə müşahidə etsək özünü qanacaqlı,  tərbiyəli aparan görərik. Nəyə görə  ? ? çünki kənd təfəkkürü  var. Tanıdığı bildiyi insana  hörmət edir, tanıdığı yaşlılara  hörmət edir. Tanımadıqlarını isə heç insan yerinə saymır. Söyüş də söyər əl də qaldırar.

İndi müasir geyimli, türkiyəli tələbələrdən görüb götürmüş, özünü fərqli göstərən gənclər biz mədəniyik deyəcəklər. Çox  gözəl. Mədəniyyət geyimdirmi  ?  Saç düzümüdürmü ? Xarici dildə danışmaqdırmı ?  Qoy sizə cavabı şəhər mədəniyyəti olan yerlərdə  yaşayan Azərbaycanlı  tələbələr versinlər. Özləri  və yerli mədəniyyət arasındakı fərqi desinlər.

Kimlərsə deyəcəklər kəntdən gələnlər Bakını pis  günə qoyublar ! Yenə yanılırsınız.  Çox uzağa getməyək  elə Moxkvanın özünə Bakıdan da  çox insan axını var. Onlar  əsasən erməni,azərbaycanlı, özbək, başqırd və sairə mədəni cəhətdən geridə qalmış xalqın nümayəndələridir. Ama  Moskvada  bir il yaşayan insan müsbət cəhətdən dəyişir. Özü  fərqinə varadan dəyişir. Şəhər  mədəniyyətinə tabe olur. Bəlkə də bu mədəniyyətin şərtlərini bəyənmir ama  yenə də tabe olur. Zibili yerə atmır. Növbəyə durur və sairə. Görünür  biz  sovet  dövründə sadəcə imitasiya etmişik. Mədəniyyət  oynamışıq.

Sözlərimi kəndlilərə təhqir kimi başa düşməynizi istəmirəm. Kəndli və şəhər başqa şeydi. Kəndli olmaq ayıblı deyil. Şəhərlilər də kendən gəlir ama kənd  kəntdə qalmalıdır.

Mədəniyyət düşüncə tərzidir. Mədəniyyət  insanların bir birinə olan münasibətidir. Mədəniyyət  özünü cəmiyyətin bir hissəsi kimi görməkdir. Mədəniyyət məktəblərdir. Mədəniyyət Universitetlərdir Akademiyalardır. Bakıda bunlar(həqiqi mənasında)  varmı  ? ?  Nə vatxa  qədər olmayacaq o vaxta qədər Bakı şəhər böyüklükdə kənd olaraq qalacaq !